Episode Transcript
Walter: Veerle en Skye heten je van harte welkom op hun podcast, Levenslijnen. Ze bespreken thema's die hen bezighouden en onze samenleving vormgeven. In elke aflevering nemen zij je mee op reis door de verhalen en thema's die hen raken. Veel plezier met het beluisteren van Levenslijnen.
Skye: In deze aflevering van Levenslijnen staan we stil bij de impact van posttraumatisch stresssyndroom of stoornis bij hulpverleners. We doen dat samen met twee bijzondere gasten. Gunter Martens en Gunter De Buck zijn beide medeoprichters van het Project Rescue US, een initiatief van hulpverleners voor hulpverleners. Ze delen vandaag hun persoonlijk verhaal, hun ervaringen op het terrein en hun engagement voor een betere nazorg bij trauma. Samen spreken ze over de mens achter het uniform, over zwijgen en doorbreken, over leven met posttraumatische stressstoornis en vooral over de kracht van verbondenheid. Welkom heren.
Gunter M. en Gunther D.: Goedemiddag.
Veerle: Je hebt het gehoord, we zitten met Gunter en Gunter. Dus we zullen aan mijn rechterzijde beginnen. Gunter, kun jij jezelf voorstellen?
Gunter M.: Voor alle duidelijkheid, ik ben de Gunter zonder H. Dan wordt helemaal even lang al fouten tegengemaakt. Ik vind dat niet erg, maar alleen op officieel documenten moet er Gunter zonder H opstaan. En Gunter, die tegenover mij zit, dat is Gunter met H. Wie ben ik? Ik ben ondertussen bijna een 56-jarige man. Ik kom uit de ambulance hulpvereniging. Ik heb dat 30 jaar gedaan, ongeveer 33 jaar.
Totdat mijne fysiek, mijn hart, zei dat het te veel was en ik heb noodgedwongen moeten stoppen. Dat was voor mij altijd een passie geweest. De mensen die me kennen weten dat. Dat was iets wat ik enorm graag deed. Dat was vanuit mijn gedrevenheid als hulpverlener. Maar ik heb toch wel ook daarna beseft dat ik mentaal in de problemen ben gekomen. Deels door mijn job. En daar wil ik vandaag samen met jullie...
Skye: Ja, daar gaan we het zelfs over hebben.
Skye: Ik ga even over naar uw overkant.
Gunther D.: Hallo.
Skye: Wie ben jij? Hoe ben jij in het verhaal?
Gunther D.: Ik ben dus Gunther, ik ben ondertussen 51. Ik heb ook gewerkt als hulpverlener. Ik heb dat ook met veel passie gedaan, totdat ik een zwaar ongeval gehad heb en werkonbekwaam ben geworden.
Skye: Jij hebt ook in de hulpverlening, ambulancehulpverlening gezeten, omdat Gunter je net zo expliciet...
Gunther D.: Wij hebben samen op de ambulance gereden.
Skye: Oké. Misschien om te beginnen, want de aflevering gaat over PTSS. Misschien even zeggen, wat is dat juist?
Gunter M.: Ja, dat is eigenlijk een hele wetenschappelijke vorm voor iets wat heel vaak voorkomt. Niet alleen bij hulpverleners, maar ook met zorgverstrekkers algemeen. Ik ga jullie de wetenschappelijke uitleg besparen, maar het is eigenlijk, je kunt het vergelijken, iedereen kent stress, kent het woord depressie. En eigenlijk is dat een soort van toestand, Wat je kunt terechtkomen, vaak wordt ook tegenwoordig gezegd dat het een chronische toestand is, een chronische vorm van depressie. Maar bij ons is het vooral door het feit dat we veel meegemaakt hebben. We hebben veel gezien, ik zeg altijd tegen de mensen die het niet begrijpen, wij als hulpverleners zien vaak dingen die je eigenlijk in de mensenleven niet zou mogen zien. Op dat moment zelf, door je training, opleiding en ervaring gaat het ervoor, maar achteraf komt de klap, dan besef je van waar heb ik nu voor gestaan, waar heb ik ingezeten, wat heeft hij met mij gedaan.
Ja, dat zijn dingen die je niet kunt verwerken, waardoor we in een soort van overlevingsinstinct komen. De mensen die ermee bekend zijn, hebben dat allemaal. En daar heeft de Amerikaanse wetenschapper een heel mooi boek over geschreven.
Als wij ons schrikken, dus een overlevingsstrategie van ons lichaam is dat wij ofwel gaan vluchten, we gaan vechten, of we gaan bevriezen. Dat komt uit onze natuur, we zijn zo, dat is onze overlevingsdrang. Wat dat concreet betekent voor posttraumatisch stresssyndroom, of disorder zoals in het Engels dat wordt genoemd, dat is eigenlijk een verzamelnaam. Is dat ons lichaam gaat reageren op momenten dat wij niet in stress zijn, maar op een situatie gaan reageren, zoals dat wij in een stress situatie zouden zitten. Dat wil zeggen, ons geheugen, ons onderbewustzijn, koppelt dat aan een gebeurtenis uit het verleden, waardoor wij daarop gaan reageren. Door een angststoornis. Dat kan zijn dat wij totaal gaan blokkeren. Dat wij gaan bevriezen, zoals we het noemen. Dat wij gaan vluchten, dat wij gaan lopen. Of dat wij gaan vechten. Dat zijn eigenlijk de meest drie voorkomende deflecties die we hebben. Dat is natuurlijk, maar bij ons is dat door hetgeen wat er gebeurd is, gaat dat bij ons gebeuren op momenten dat we het zelf niet verwachten en zelfs een hand hebben. Op de meest...
Skye: Wat ik eigenlijk zou willen weten van jou, dat is hoe was jouw eerste contact met dat PTSS? Want op een gegeven moment moet je toch wel denken dat dit meer dan gewoon stress is.
Gunter M.: Ja, dat is heel raar. Ik heb een tijdje tussen twee jobs gezeten en toen heb ik voor Randstad Medical een aantal interims gedaan. Ik ben ook van opleiding verzorgende. Ik heb dan eigenlijk via Randstad in de zorg gewerkt, vooral in de rusthuizen. Ik had daar een nachtdienst gedraaid. Ik kom s'morgens thuis, ik ga slapen. Ik word tegen de vroege middag, word ik wakker en Anja, mijn vrouw, zegt tegen mij, Weet je wat er nu gebeurd is? Ik zeg neen Anja. Kijk eens zegt ze, kijk eens naar het nieuws. Ik kijk naar het nieuws en daar zie ik de beelden van Kim de Gelder in een kinderdagverblijf in Dendermonde. En ik ben beginnen te wenen. Ik zag mijn collega's buiten komen.
Je zag natuurlijk geen slachtoffers, maar je zag gewoon al de manier waarop ze buiten kwamen.
Skye: Aan de hulpverleners?
Gunter M.: Ik zag aan de hulpverleners hun houding, hun manier. Ik zag de wanhoop in hun ogen. Ik begon te wenen. Daarvoor had ik dat nooit voor gehad. Ik begreep toen ook niet waarom ik begon te wenen.
En de tweede trigger is voor mij geweest, jij kent hem ook denk ik, Skye, is de dood van de brandweerman Chris. Chris en Benny in Beringen. Chris was toenmalig een vriend van een ex-collega van mij, van Even. En toen ik op het nieuws hoorde dat Chris en Benny in de brand gebleven waren, toen ben ik totaal ingestort. Toen begon ik te wenen zelfs. Dan heb ik hulp gezocht, want ik dacht van ja, dat is niet normaal.
Skye: Oké, dat is wel belangrijk dat je dat zegt, dat je dan hulp moet gaan zoeken. Is dat bij jou zowaar gelijkaardig?
Gunther D.: Ja, eigenlijk wel. Wanneer heb ik het beseft? Tijdens een opdracht zelf.
Er kwamen gewoon flashbacks op dat moment. Ik ben bevrozen, zoals ze d t zeggen. Ik heb toen het geluk gehad dat ze mij even verwijderd hebben van de plaats, want ik storte volledig in.
mijn ongeval gehad, waardoor ik niet meer kon werken op de ziekenwagen. En ja, gelijk dat de andere Gunter hier zegt, je ziet dan collega's op zware, hoe moet ik dat zeggen, rampen, buiten komen. Je ziet aan die hun ogen gewoon en dan komt uw ervaring terug naar boven en dat was voor mij.
Skye: Wel even Ja, nu ben jij...
Je moet het niet antwoorden als jullie het niet willen, maar is dat iets wat jullie nu zeggen, van wij zijn al x aantal tijd in PTSS, of is dat iets dat je zegt is vrij recent?
Gunther D.: Vrij recent mag ik het niet noemen, dat is wel al een tijdje. Wat doe je daaraan? Het is nog altijd een taboe in de wereld van hoe we dat tegen kunnen. We zijn daarvoor opgeleid en we doen het wel.
Veerle: Je blijft nog altijd mens, hè?
Gunther D.: Ja, we zijn mensen en geen robotten. En dat zijn dingen dat ze veel vergeten.
Gunter M.: Dat wordt, als ik wel even inpikken, dat wordt vergeten achter elke hulpverlener ook maar. Ik zeg altijd dat er een mens van vlees en bloed zit. En wij hebben, ondanks onze, zoals Gunther zegt, onze opleiding en training en ervaring, hebben wij ook gevoelens. Die kun je niet uitschakelen. En ja, wat je soms ziet, neem je mee onbewust Ik weet niet of Gunther nog iets verder wilt zeggen, wanneer het met hem is vastgesteld of hoe lang?
Gunther D.: Hoe lang, dat weet ik zelf niet meer. Ik ben een deel van mijn geheugen kwijtgeraakt.
Skye: Ik wou het even binnenkrijgen, want ik had opgeschreven wat zijn de misverstanden die vaak leven rond PTSS, maar een van de dingen is dat het ook, dat het meer is dan alleen van stress, het is ook fysiek en lichamelijk afzien.
Gunther D.: Het lichamelijke vind ik persoonlijk niet, want het is vooral het fysieke en psychische.
Skye: En je zegt zelf, een deel van je heugen gewoon weg.
Gunther D.: Ja, dat zijn dingen die ik kwijt ben. Dat is één zwart gat.
Skye: Amai.
Skye: Dat is dan serieus heftig ook.
Gunter M.: Ja. Maar het is ook gewoon, je probeert dat, voor mij het is persoonlijk, je probeert dat te vermijden. Dat is ook zo een deel van de reflexen, van te vluchten, maar dat is ook verdringing. Je wilt niet meer dat die dingen gebeuren, je wilt er niet meer in herinnerd worden. Maar het zit zo diep in uw onderbewustzijn, dat zit opgeslagen. Dat soms wordt opgeroepen zonder dat je het beseft, zonder dat je stilstaat. Wanneer is bij mij waarschijnlijk... Ik ben in behandeling bij een hele goede dokter. Ik heb een vrouwelijke psychiater waar ik haar nog altijd dankbaar voor ben. Ik heb daar heel mijn verhaal mogen vertellen en die wou mij sturen naar een gespecialiseerde trauma-psycholoog. En ik heb tegen haar gezegd, zeg luister, ze heet Nele. Ik heb gevraagd of ik haar naam mocht noemen in deze aflevering. Ik zeg van kijk, mij is het heel belangrijk dat ik vertrouwen heb in iemand. Als ik geen vertrouwen heb in een therapeut of een dokter, dan ga ik nooit het achterste van mijn tong, zeg maar, of mijn ziel blootgeven. En ik vertrouwde haar. En zij heeft mij meegenomen en ook een stukje, dat is ook wel onbekend bij de mensen, in hypnose. Dus dat je onder hypnose vertelt wat voor jou eigenlijk de voornaamste trigger is, dat heeft mij wel enorm veel geholpen. Omdat ik na een tijd besefte dat ik interventies herbeleefde in mijn droom. En dat is verschrikkelijk. Dat zijn eigenlijk nachtmerries. Het enige probleem is, de meeste mensen ontwaken uit hun droom of een nachtmerrie. en die herinneren zich daar niks van. Maar het vreemde is, als je daarin zit, Gunther kan dat beamen, en andere mensen ook. Je herbeleeft die interventie. Dat is precies een film die je afspeelt. En dat gaat van minuut tot minuut. Het ergste is, je wilt daaruit, maar je kunt daar niet uit. Je herbeleeft dat. Maar dat is eigenlijk een film die zich voor je afspeelt.
Skye: En die je bijna continu blijft herhalen. Ale, je kunt niet op pauze of stop.
Gunter M.: Die interventie. Ik heb verschillende interventies gehad. Eén van de zwaarste is een gezinsdrama.
Het is een tijdje geleden, maar als ik bijvoorbeeld die droom of die nachtmerrie krijg, dan kan ik die interventie op een filmische manier van minuut tot minuut navertellen. En dat is heel raar. Niet alleen met geluid, maar ook geur. Ik kan u vertellen. Dat was op een boerderij met paardenstallen. Als ik die droom heb, dan ruik ik precies paardenmest. Ik zie nog altijd de politieagent zitten, die het ontdek geeft in de deurzuil. Die zegt van, Gunter ga niet naar binnen , want wat je nu ziet is verschrikkelijk. Maar ik moest binnen, want je bent hulpverlener .
Veerle: Mag ik dan eens iets vragen, Gunter? Als jij dus bijvoorbeeld in een paardenstal nu terecht zou komen, dan kan dat ook een trigger zijn om s'avonds dan eigenlijk...
Skye: Of op het moment zelf.
Veerle: Ja, om dat dan terug af te spelen.
Gunter M.: Soms is dat, maar dat is heel raar. Maar bij mij is het vooral...
Mijn psychiater zegt dat ik tijdelijk werkonbekwaam door mijn hart. Ik sta op invaliditeit. Dus wat doe ik? Ik probeer nog iets in zin in mijn leven te geven. Dus ik ben terug beginnen studeren. En mijn dokter heeft altijd gezegd van Gunter, neem niet te veel hooi op je vork. En daar heeft ze gelijk in. Want ik wil nog van alles doen. Maar soms neem ik onbewust te veel. En dan door stress.
Skye: Door energie.
Gunter M.: Ja, het is heel vreemd. Eigenlijk komt dat syndroom of die posttraumatische stress eigenlijk altijd op wanneer je het niet verwacht.
Ik heb het meegemaakt. Dat was begin corona. We gingen in Duitsland ik en mijn echtgenote winkelen. Hij was toen nog met een mondmaskerplicht.
Nooit meegemaakt. Ik kwam daar binnen, in Duitsland, in de supermarkt. Ik was een tijdje met mijn echtgenote aan het winkelen. Op een bepaald moment brak mij het zweet uit en kreeg ik bang. Ik heb tegen Anja moeten zeggen dat ik buiten moest gaan. Ik ben buiten gegaan. Ik ben even buiten geweest.
En toen ging dat. Dat was voor de eerste keer dat ik in een angststoornis geschoten ben. Ik had dat nog nooit meegemaakt. Het was heel vreemd om te ervaren. Maar het is gewoon... Gunther weet dat ook, ik heb een van de zwaarste interventies die ik meegemaakt heb, dat was toen ik in Aarschot werkte. Ik ben drie jaar ambulancier geweest bij de 100, nu de 112 in Aarschot. Op een bepaald moment hebben we daar een verkeersongeval met vier mensen ter plaatse overleden, en eentje zware gewond, die in het ziekenhuis is overleden. En je mocht je gerust weten, ik kom nu niet meer veel in Aarschot, maar die plaatst waar het gebeurd is.
Veerle: Die herkent je nog?
Gunter M.: Ja, ik herken die. Veerle nog meer, ik mijd die als ik dat kan. Gewoon omdat ik weet, iedere keer...
Skye: Dat triggert u?
Gunter M.: Ja. Ik kan er niet voorbij rijden, dan komen er, zoals Gunther zegt, de flashbacks, de beelden komen dan weer van... Gewoon.
Skye: Eens om te weten, hoe beïnvloedt die PTSS nu jullie dagelijks leven, relatie, alles?
Gunther D.: Bij mij is dat vooral... Ik kan niet lang meer in een plaats zijn, of plaatsen zijn waar veel mensen opeengepakt zitten, als ik het zo mag zeggen. Ik zal ook altijd kort bij een uitgang blijven.
Skye: En alles nakijken waar is de snelste weg naar buiten.
Veerle: Maar heeft dat niet ook een stuk met de opleiding van hulpverleners?
Gunther D.: Bij mij is dat echt puur de angst.
Skye: Ik doe dat persoonlijk ook. Ik bedoel, voor alle duidelijkheid, ik heb samen ook met Gunter in het Rode Kruis gezeten. Ik heb indertijd waren het nog de Holiday Party was, hier in Hasselt, hebben wij toen gedaan. En ik heb daar geleerd, als je ergens komt, zorg dat je de nooduitgangen kent, dat je weet waar je naartoe moet.
Gunther D.: Dat is een automatisme.
Skye: Dat is een beetje door opleiding, maar ik kan me beseffen. Een van de dingen die ik nog altijd niet doe is, als ik ergens op restaurant ga, ik wil altijd met mijn rug tegen de muur zitten. Ik wil overzicht, alles kunnen zien. Als er iets gebeurt, dan weet ik wat het is.
Gunter M.: Bij mij gaat het zo ver. Ik besef het zelfs met mijn vrouw en ik denk ook dat Gunther mij dat ooit gezegd heeft. Zelfs mijn kinderen hebben mij daar attent op gemaakt.
Als ik op restaurant ga, op café, dan zoek ik altijd mijn plek automatisch met het zicht op de uitgang, de vluchtweg. Dat is heel gek.
Skye: En is dat iets wat jullie nu zeggen? Dat is puur PTSS gelinkt of een combinatie?
Gunter M.: Nee, nee. Dat is gewoon onze training, zoals je zei Skye . Omdat we weten hoe belangrijk het is als er iets gebeurt dat je de in en out kent. Vooral de out.
Gunther D.: Ik ga je een voorbeeld geven dat eigenlijk gisterenavond ook bij mij gebeurd is. Mijn zoon gaf me fuif voor zijn verjaardag. En op een gegeven moment, en er was maar twintig man aanwezig, dus niet veel, ik moest buiten. Ik kon daar niet meer binnen blijven. Ik heb toen ook tegen Gunter gezegd van kom, ik moet hier buiten nu.
Skye: Maar je voelt het aankomen, je weet ondertussen, ken je de signalen dat je zegt.
Gunther D.: Van... Ja, min of meer wel ja. Bij mij is het automatisch als ik me benauwd begin te voelen of gewoon teveel lawaai, dan moet ik weg. Ik kan daar niet meer blijven.
Skye: Beetje meer in de rust en in de stilte zitten en alles.
Veerle: Aan beide Gunt(h)ers dan een vraag. Jullie zitten alle twee met het syndroom. Hoe hebben jullie elkaar daarin herkend?
Gunther D.: Dat is simpel gekomen. Ik heb een oldtimer MUG-voertuig gekocht.
En we waren dat samen aan het werken om die terug in originele staat te komen. En toen zijn we beginnen te denken, hier moeten we iets mee doen. En zo ben ik terechtgekomen bij PTSS.
Skye: Oké. Jij bent dan ook verantwoordelijk voor alle foto's die hij zegt van oude MUGgen en ziekenwagens.
Gunther D.: Nee, toch niet.
Skye: Gunter heeft op zijne de Facebook elke dag een andere ziekenwagen die erop staat.
Gunther D.: Bij mij is het vooral de evenement.
Gunter M.: Ik geef toe aan Veerle en Skye, ik ben verslaafd aan ziekenwagens. Ik vind dat mooi. Zelfs oude ziekenwagens. Ik vind dat prachtig.
Skye: Er is niets mis mee. Soms als ik die post zie, dan denk ik dat er een schone beauty’s tussen is. En die ze niet meer maken. Tegenwoordig, maar vroeger... Jullie hebben een beetje gezegd wat je PTSS met jullie doet. Maar wat toch belangrijk is, is dat jullie zelfbeeld daar toch ook onder leidt.
Gunther D.: Deels wel
Gunter M.: Jz, zeker. Ik heb eens een heel mooi documentaire gezien van een Australische vrouw, die haar echtgenot militair geweest is. Die is teruggekomen en die had ook posttraumatisch stresssyndroom. En die haar man is uiteindelijk uit het leven gestapt omdat hij het niet meer aankon.
Wat ik hier vooral wil vertellen is dat die vrouw vertelden over de ervaringen. Het is niet alleen wij, het is heel ons gezin, heel onze omgeving. En ook vooral onze omgeving is onbegrip. Je moet daar niet flauw over doen. Ja maar nee, dat is niet flauw doen.
Skye: Ja, het is dat wat jullie er straks ook al een beetje hebben aangehaald. Er zit nog een zo'n taboe over. En als je aan mensen op de straat zou gaan vragen, PTSS, bij wie komt dat voor? Die gaan vooral militairen en zo naar voren brengen. Maar de hulpverleners, de ambulanciers, zal ik zeggen.
Gunther D.: Ja, zowel brandweer als politie.
Skye: Bij politie hoor ik links en rechts hebben ze al wat meer teams die daarvoor staan. Maar ik hoor toch heel vaak dat bij ambulanciers, toch nog wel heel vaak, ambulanciers bij de brandweerkazerne is het weer een ander gegeven dan als je privé of zo werkt, niet?
Gunter M.: Ja, ik moet zeggen, dat is ook een beetje onze betrachting. Eerst, dat beetje bespreekbaar maken. Dat bestaat en u daar niet hoeft over te schamen. Nu hebben wij het geluk gehad om heel toevallig twee jaar geleden terecht te komen in een brandweeroptocht. Of drie jaar, ik weet niet, Gunther.
Gunther D.: Twee jaar ongeveer.
Gunter M.: En daar zei die mannen van, ah ja, we hebben al gepraat. Heb je geen zin om naar ons op een deurdag te komen? Ja, oké, dat willen we wel doen, want we willen waar we mee bezig zijn, het goed doel, we willen het bekendmaken. En ondertussen, ik denk dat Gunter dat kan beamen.
Gunther D.: Onze agenda begint vol te geraken.
Gunter M.: Zeker binnen brandweermiddens worden we met open arm ontvangen. Om die mensen hebben door van, je hoeft je daar niet voor te schamen, het kan iedereen overkomen. Dus wat zeggen wij? Het is oké om niet oké te zijn altijd. Je hoeft niet. En ik vind, dat willen we ook wel doen een beetje. En overal waar we komen worden wij vrij goed onthaald en zeggen ze tegen ons, oef, eindelijk is er iemand in de organisatie die zich daar...
Veerle: Hebt eigenlijk Project Rescue Us samen opgericht om andere hulpverleners bij te staan met het verwerken van…
Skye: Ik denk niet bijstaan. Ik denk vooral om het onder de aandacht te brengen.
Gunter M.: Ook.
Skye: Jullie zijn geen organisatie die therapieën geeft, voor alle duidelijkheid.
Gunter M.: Nee, dat laten we aan de gespecialiseerde mensen over. Maar wat wij vooral willen doen, dat is eigenlijk het initieel waarom wij het project voor hebben opgericht. We willen geld en fondsen inzamelen om collega's en ex-collega's uit de hulpverlening ambulance, brandweer, ook verpleegkundigen, militairen, politie. Om die mensen bij te staan in de financiële noden zeg maar.
Gunther D.: Die behandelingen zijn vrij duur en er bestaan wel de officiële trajecten, maar meestal volstaan die niet om het probleem volledig te verwerken. En nadien moeten die mensen dat zelf bekostigen en daar willen wij dan een beetje het verschil mee helpen.
Skye: Sorry dat ik even onderbreek. Eigenlijk, als ik het zo even hoor, zijn er zo drie dingen die jullie daarvoor brengen. Eén, het bespreekbaar maken in het grote publiek.
Gunther D.: Klopt.
Skye: Twee, ook aan de mensen die erin zitten zeggen, het is oké dat je je niet goed voelt en alles. En je staat niet alleen, vooral dat denk ik ook wel. En drie, dat je zegt van, en als het financieel ergens links en rechts, willen we ook een ondersteuning kunnen bieden voor dingen.
Gunter M.: Ik denk vooral, hé Gunther, dat we dat gehaald hebben, voor mij toch, uit de Amerikaanse samenleving. Als je daar een beetje de brandweerkorps kent, de brandweermensen in Amerika zijn voor de bevolking helden. Die worden ook op handen gedragen, zeker na 9-11.
En ik weet uit ervaring, hier bestaat dat ook, dat is een zeer plaatselijke initiatief, hangt een beetje af van het korps of de zone. Maar wat wordt er bijvoorbeeld gedaan als daar een brandweerman overlijdt of ziek wordt of een van zijn familieleden? Dat wordt letterlijk met de bot rondgegaan. Dus die werven eigenlijk echt vol om die familie of die vrienden te ondersteunen financieel. En daar willen we ook naartoe gaan. Eigenlijk was het ons idee, ik denk, ik hoop dat Gunther mij daar een bijtreedt, om een stichting op te richten. Een stichting die echt bedoeld is om financieel tussen te komen voor die behandelingen helpen te betalen. Want het is heel duur en wat we ook merken is dat eens je niet meer actief bent, dan moet je het zelf betalen. Ik ken ex-militairen die zijn gepensioneerd, die moeten hun behandeling zelf betalen. Omdat ze gepensioneerd zijn, het leger bied dat niet meer aan. Zolang ze in dienst zijn, oké, maar als je dan hulp zoekt , ja. Dus voor eigen rekening. Plus, wat we op lange termijn met die stichting moeten bekomen, is dat eigenlijk... De minister van Volksgezondheid en het RIZIV, dat dat eigenlijk tussenkomt.
Veerle: Gunther, ik hoor u zo zeggen op lange termijn, dus dat wil zeggen, als ik het goed begrijp, dat PTSS niet direct weg is.
Gunter M.: Nee, nooit.
Gunther D.: Daar kun je niet van af geraken.
Skye: Is dat iets waar je wel mee gaat moeten leven?
Gunter M.: Ik ga heel duidelijk zijn, je kunt daar niet van genezen. Je hebt dat, en je gaat dat heel je leven lang meenemen. Dat klinkt nu heel raar, maar ik heb daar niet voor gekozen. Ik heb gekozen om mensen te helpen. Niet het feit dat ik daardoor zelf naar problemen kom, mentaal.
Gunther D.: Klopt.
Gunter M.: En dan heb nog eens dikwijls de financiële miserie.
Dus daar wil een tegemoet komen, maar voor alle duidelijkheid, de behandelingen, daar komen we zelf niet in tussen. Dat moet gedaan worden door gespecialiseerde hulpverleners. We hebben wel al mijne dokter, een psychiater, die is redelijk goed in posttraumatisch stress syndroom. Die wil voor ons het eerste kennismaking gesprek. Dus als iemand zegt van ja, ik heb nood aan... Die doet dat gratis en die beslist dan samen met hem, de patiënt of de zorg, de zorgvraag moet je tegenwoordig mooi zeggen.
Skye: Of de cliënt.
Gunter M.: Ja, de cliënt tegenwoordig. Bedoeld is dan…
Skye: Naar welk traject je het beste kunt.
Gunter M.: Voila, dan wordt er dus samen met hem beslist, en wij weten dat ook niet. Want natuurlijk, dat is ook een nadeel, maar ik zie dat juist als een groot voordeel. Ik heb al tot mij weten dat er twee mensen naar mijn psychiater gestuurd zijn.
Veerle: Dat was mijn vraag ook. Herkent je zo bepaalde dingen in een persoon als die zo naar u toekomt?
Gunther D.: Ik kan u daar een voorbeeld van geven. Vorig jaar stonden wij op de open deurdag van Melle. Daar is een brandweerman naar ons toegestapt voor zijn collega.
Want die collega durfde zelf niet over de drempel te komen.
Veerle: Hij schaamde zich daar misschien voor.
Gunther D.: Ik denk niet dat die mens zich daarvoor schaamde, maar die cultuur zit daar nog zo in van ge moet daar tegen te kunnen. En hij was dood ongerust voor zijn collega, omdat hij iets heel traumatisch had meegemaakt. En hij is komen vragen van ja, kunnen jullie daar iets in doen? En dan hebben wij ook gezegd van ja kijk, wij kunnen wel een psycholoog aan wijzen, maar daarna... Kunnen we wel proberen bij te staan in de kosten, maar daarna is het wel aan de professionelen om verder te gaan.
Veerle: Dus eigenlijk door zelf overal uitleg te gaan geven over deze stoornis, herkennen mensen dan eigenlijk van, oh, misschien heb ik dat ook?
Gunther D.: En dat denk ik dat iedereen voor zichzelf moet uitmaken, want je kunt echt niet zeggen van, jij hebt dat meegemaakt, jij hebt PTSS. Iedereen gaat er ook anders mee om.
Veerle: Door de dingen die daar rondhangen, zal ik zeggen, of die daar kunnen rondhangen, dat zij dingen daarop uithalen, zal ik zeggen. Dat zij denken van, misschien toch die richting uit.
Gunther D.: Dat kan, ja.
Gunter M.: Maar wat ik vooral merk op de open deur dagen, wij gebruiken dan de mug, want we hebben die ingericht als een MUG van destijds. Vroeger werden de MUG’s ingericht op de open deur dagen. Dat trekt veel kinderen aan. Het is een witte auto met blauwe lichten, dat is altijd een score. Dan staan we daar met een standje, of dan hebben we flyers en zo. We staan daar en dan zeggen ze, Project Rescue Us, wat betekent dat? En dan zijn we vertrokken natuurlijk. Dus voor ons is dat heel belangrijk, die no-timer, die mug. Ik noem dat een binnenkomer. Dat is ook een manier om verbinding te zoeken en te krijgen.
Skye: Is dat ook jullie bedoeling met de VZW en de Stichting later, om een plaats te zijn waar gelijk gestemden elkaar kunnen vinden?
Gunther D.: Daar hebben we al eens over nagedacht, eventueel.
Op lange termijn eventueel. Als therapeutisch bedoeld om samen te zijn, een keer een ziekenwagen op te kopen en dat aan te bieden om daar samen terug naar een ziekenwagen van te maken en dat samen te renoveren. Je bent dan ook samen onder een ex-collega’s of gewoon collega's en dat kan ook therapeutisch werken.
Gunter M.: Eigenlijk nazorg, maar ik denk dat ik daar Gunther kan aan bijtreden. Hij moet mij verbeteren als ik daar mis in ben. Wij willen wel een soort van nazorg bieden, maar op de eerste plaats financieel. Maar we willen niet het zoveelste initiatief zijn, want zoals je zegt, straks Skye, ondertussen heeft de brandweer. Ik juich dat toe. We hebben de FISteams. De FISteams zijn zeer goed. Ik weet niet of jullie de FISteams kennen. Dat zijn eigenlijk brandweermannen zelf die geschoold zijn in de eerste opvang, de debriefings van de brandweermannen.
Ik vind dat een heel mooi initiatief, maar daar stopt het ook.
Skye: Ik wou net zeggen, die debriefing en dan is het voor hun gedaan, maar voor sommige mensen met PTSS...
Gunther M.: Dan begint het pas.
Skye: Voilà. Dat is heel vaak dan het moment.
Gunter M.: En het is aan die nazorg, ik denk dat Gunther mij dat kan beamen, maar het is die nazorg, zowel financieel als therapeutisch, daar is nog veel werk.
Skye: En waar halen jullie op dit moment de financiële middelen? Sponsoring enz.?
Gunther D.: Wij verkopen patches enz. Maar tot nu toe komt dat nog altijd uit onze eigen zak. Dus wij kopen aan uit ons eigen budget. En hetgeen dat verkocht wordt, dat gaat integraal naar de pot voor Project Rescue Us.
Skye: Hebben jullie eens gedacht aan een crowdfunding actie ofzo?
Gunter M.: Ja, dat hebben we zeker gedacht. Ja, ja, nee maar...
Skye: Ik zeg dat zomaar maar.
Gunter M.: Ja, ja, nee, klopt. Dat hebben we al gedacht, maar ik heb al...
Skye: Het is niet simpel.
Gunter M.: Nee, het is niet simpel. Dan zijn we ook de zoveelste weer in de rij, je mag dat niet zo bekijken, die bij geld gaan vragen. Crowdfunding, ja, als je dat op een professionele manier wil doen, dat kost geld. Dat kost veel geld. Ik ben van het principe, ik ben zo, Gunther is ook zo, denk ik, en Patrick Deroo, de derde man, dat is een brandweerman, die ook betrokken is ondertussen met dit project, dat wij proberen om zoveel mogelijk wat we binnenkrijgen. te gebruiken voor mensen. Dus crowdfunding, ik zeg ja, maar je weet dat ook, Skye en Veerle, die vragen een percentage van wat ze binnenhalen.
Skye: Dat klopt, dat klopt.
Gunter M.: En dat vinden wij spijtig. Daarom willen we ook een stichting worden. Omdat een stichting heeft fiscaal voordeel. Waarom? Omdat we wat ze ons schenken maximaal kunnen inzetten voor het project.
Dus daar zijn kosten verbonden aan een VZW en stichting. Operationele kosten, om dat te draaien. Maar we willen eigenlijk hetgeen wat we binnenkrijgen, de gelden, de giften, zoveel mogelijk gebruiken voor het doel.
Skye: Oké, misschien als er luisteraars zijn die willen meedoen. Jullie hebben een website denk ik?
Gunter M.: We hebben een pagina. Maar dat is nog zoiets. Ze hebben met ons nog dikwijls gezegd, sociale media, maar jullie weten dat ook.
Skye: Ja, ik weet dat ook uit sociale media. Daar kruipt tijd in.
Gunter M.: Daar kruipt heel veel tijd in, ja. We hebben nog iets anders buiten ons project. We doen dat heel graag. Maar op dit moment zijn we, zoals Gunther straks gezegd, als we niet oppassen, dan zijn we elk weekend weg. Oké, maar we doen dat heel graag.
Veerle: Je moet soms ook aan je eigen denken.
Gunther D.: Wij kunnen dat ook niet aan.
Gunter M.: Plus zelfzorg. Dat is wat Veerle heel terecht zegt. Dat is iets wat je ook moet moeten leren hebben. Dat vind ik iets heel moois wat ze mij geleerd hebben, dat is zelfzorg.
Skye: Plus het feit is, als ik nu naar ons tweeën kijk, wij zouden kunnen zeggen we willen jullie helpen, maar wij kunnen niet uit ervaring spreken. Jullie spreken uit ervaring en gaan ook veel sneller die connectie met die mensen kunnen maken die hulp nodig hebben. Ik kan alleen maar hopen, Gunther, dat als er mensen zijn die luisteraars van ons zijn, die ook één, in de branche zitten, en twee, er wel willen meewerken met jullie, dat ze jullie vinden. Ik zal in de show notes ook wat gegevens zetten dat ze jullie kunnen bereiken en alles. Ik heb het zo'n beetje al gehoord, maar ik wil het toch eens heel duidelijk vragen. Wat vind je dat er heel dringend zou moeten veranderen?
Gunther D.: Ten opzichte van?
Skye: Gewoon, jullie zijn daar nu rond bezig. Is er iets wat jullie gezegd… Ik heb het al een beetje gehoord, en ik denk dat vooral het financiële is, dat dringend zou moeten veranderen. Dat de overheid zijn job doet. En dat de overheid die de mensen toch voor een stuk opleidt en daarna te werk stelt.
Gunter M.: Ja, maar Skye, laten we nu eerlijk zijn. Veerle zonder hier een politieke discussies. Maar nee, als je verwacht van de overheid, dat zij het voor u gaan oplossen. Nee, sorry. Ik ben ervan overtuigd dat de overheid verantwoordelijk is voor de basishulpverlening. Dat ze eigenlijk een rechtvaardig en sociaal. Je moet eerst een rechtvaardige gezondheidszorg organiseren, maar je kunt van de overheid niet verwachten... Natuurlijk zou ik graag willen dat de overheid ons een zak geld geeft.
Skye: Nee, dat bedoel ik niet. Ik bedoel niet dat ze hun een zak geld moeten geven. Ik bedoel bijvoorbeeld dat als jij 18 beurten maar krijgt terugbetaald, terwijl het dan niet opgelost is, dat ze moeten zeggen...
Met een deftig verslag van de psycholoog. Dat bedoel ik. Dat is, vind ik, de taak van ons als maatschappij.
Gunther D.: Ja, dat klopt.
Skye: Ik krijg niet dat ze jullie een zak geld moeten geven.
Gunter M.: Nee, maar dat willen.
Skye: Dan sta ik ook in het rijtje aan te schuiven.
Gunter M.: Ja, maar dan vindt iedereen wel ergens een project.
Maar dat is eigenlijk het doel van de stichting. Waarom worden wij een stichting? Omwille van die financiële voordelen. Niet voor onszelf, maar gewoon dat je daar maximaal met geld kunt hergebruiken.
Gunther D.: Dat we het integraal kunnen gebruiken.
Gunter M.: Maar ook op lange termijn is, als wij er niet meer zijn, dat het project verder gaat.
Skye: Ja, dat het niet alleen van jullie afhankelijk is.
Gunter M.: En ook dat de aanzet is, en wat we uiteindelijk willen, is dat we niet meer nodig zijn. In de zin dat het risico zegt, oké, zoals jij zegt, we gaan dat terugbetalen. Dat zou wel een heel stap zijn. En als jij niet toekomt met twintig, je komt niet toe met twintig sessies. Ik zit aan acht sessies per jaar. Ik ben al drie jaar in behandeling.
Alleen voor mijne postraumatisch stress syndroom.
Skye: En acht, dat is niet gek veel. Alleen als je nagaat met zoiets ingrijpends eigenlijk. Als er nu collega's van jullie zouden luisteren naar deze podcast, wat zullen jullie ze willen meegeven aan hen die nog midden in die storm zitten?
Gunther D.: Dat is een goeie.
Zoek hulp en contacteer ons, wij kunnen misschien helpen financieel. Niet medisch, dat gaat zeker niet door ons gebeuren.
Veerle: Maar je kunt ze wel op weg zetten. Je kunt zeggen, dat zijn de takken van onze boom die we hebben en wij zien u daar of daar.
Gunter M.: En praat erover, schaam je niet. Het kan iedereen overkomen. Ik bedoel, iedereen. Het mooiste wat ik vind, ik heb hem langs drie weken geleden gezien op een symposium, is Alain Remu, de commissaris van de celverdwijningen. Ik heb, ik denk ik, vorig jaar een podcast gehoord van de politie Antwerpen waar hij in gesproken heeft, dat hij ook posttraumatisch stresssyndroom heeft.
En hij heeft dat gehad naar aanleiding van het overlijden van een vriend van hem, een duiker van de civiele bescherming, die overleden is tijdens een duikinterventie waar hij bij was.
Dus iedereen kan het gebeuren. Toen ik 33 jaar geleden koos van ik ga ambulance rijden, natuurlijk vond ik dat spannend, maar ik had nooit verwacht dat dit mij ging overkomen. Ik wens het niemand niet. Echt waar, schaam je je niet voor, praat erover.
Dat is ook wel deel therapie hoor, mijn dokter heeft me dat geleerd. Ik zei van haar van, kijk we zijn van plan met een andere Gunther van dat op te richten. En die zei tegen mij, ik vind dat een goed idee. Dan zegt ze, want dat is eigenlijk al het grootste deel van je therapie, door daarover te praten en er mee bezig te zijn. Alleen zegt ze van, kijk, zie dat je niet zelf, terug onderdoor gaat. In de problemen komt. Ik zeg maar, daarvoor heb ik u, moest ze lachen.
Skye: Ja, dat klopt.
Gunter M.: Maar ik ben blij dat ik iemand heb. Zoek iemand die je...
Veerle: Vertrouwt, al ten eerste.
Gunter M.: Ja, maar dat je daar een honderd procent kunt... Maar je ziel kunt blootleggen. Durft dat ook. En ik weet dat ik ben zelf ook zo... Ik schaamde mij tegen hun collega's. Het is moeilijk om toe te geven dat het nu niet gaat. Het is zoals Gunther zegt, het is nog altijd zeker binnen brandweer middens…
Gunther D.: Ja, het is een taboe dat we moeten proberen door te breken.
Gunter M.: Maar gelukkig, op de plaats waar we komen, vooral met de open deur dagen, voelen we toch dat er verandering opkomt.
Gunther D.: En dat dat de nood hoog is ook.
Gunter M.: En ik mag dat misschien niet zeggen, dat klinkt raar, ik wil daar niks mee bedoelen, maar ik merk dat sinds de hervorming van de brandweer Zijn er meer en meer vrouwen toegelaten tot de brandweer? Je voelt het verschil, kunt er, Gunther waar of niet? Klopt. Ik ben niet voor of tegen mannen of vrouwen, maar het is een andere dynamiek.
Skye: Dat is zo, dat is altijd zo geweest. Dat is zo in elk beroep, als er zowel vermannelijk of vervrouwelijk wordt.
Gunter M.: En nu is er eigenlijk aandacht voor gevoeligheden die er vroeger niet waren.
Veerle: Ik wou juist zeggen, een vrouw is empathischer. En de man neemt dat voor een stuk over, omdat hij in die vrouwengroep terechtkomt.
Gunther D.: Het beeld van een brandweerman, dat zijn niet sterke beren. Oké, dat zijn sterke mensen, dat is zonder twijfel.
Nu beginnen ze ook te beseffen dat er ook nog een menselijke kant achter is.
Skye: Het is meer dan dat beeld alleen. Ik zou aan jullie elk nog de kans willen geven om iets te zeggen, want we gaan stilletjes afronden. Ik ga bij jou beginnen, Gunter. Dan krijgt hij deze keer het laatste woord, Gunther, als je iets aan de luisteraars nu nog zou willen meegeven, wat is dat dan?
Gunter M.: Ik zou willen meegeven, ongeacht wat er gebeurt in je leven, je bent nooit verloren. Je moet je niet verloren voelen, ik weet dat het heel moeilijk is. Wat er ook gebeurt met je, en dat bedoel ik gewoon in het algemeen, niet alleen posttraumatisch stress of depressie, maar je hoeft je niet te schamen. Zoek hulp. Niet trots zijn.
Je moet daar, dat is een drempel, daar moet je over, maar doe dat. Eens als je over die drempel bent, voel je je eens een keer. Heel simpel, gewoon je verhaal ongefilterd, ongeremd. Je kunt het vertellen tegen iemand die je 100% vertrouwt. Dat is een opluchting. De eerste keer dat ik vertelde dat het mij niet ging tegen mijn psychiater, dat was een opluchting. Zoek hulp, blijf er niet meer zitten en praat erover.
Ja, en het laatste wat ik wil zeggen is heel belangrijk. Zorg voor elkaar.
Veerle: De Gunther krijgt het laatste woord.
Gunther D.: Ik ben dat niet gewoon. Wat ik wil zeggen is eigenlijk voor de niet-hulpverleners onder ons, dus de gewone mens. Vergeet niet, het zijn geen robotten, het zijn mensen en het blijven mensen.
Skye: Met die zin ga ik afsluiten. Ik wil jullie van harte danken. En zoals het een gewoonte is, gaan wij afronden met een liedje dat heel toepasselijk heet “Na de storm”. Dank je wel.
Ik draag de stilte in mijn hoofd
Voor wie in mij geloofd
Geen sirenes meer, geen vuur
Alleen de schaduw van wat ik ooit voelde,
het maakt me overstuur
Maar jij die luistert zonder plan
Zet licht waar ik niet kijken kan
Geen woorden die het moeten helen
Gewoon zijn, gewoon delen
Dus vind mij,
zie mij,
Als ik even niet meer weet wie ik ben,
mezelf soms niet herken
Omarm mij zonder oordeel
En fluister zachtjes: “het hoeft niet alleen”
In de echo van de angst
Weet ik dat er liefde was
Iemand hoort ons
Rescue us
Ze zeggen: “Je bent toch sterk genoeg?”
Maar soms is sterk zijn net de vloek
Wat ik niet toonde, zit nu diep
Een wonde die niemand echt ziet
We zijn niet stuk, we zijn geschaafd
Maar onze adem leeft nog altijd
Wat we meegedragen hebben
Draagt ook ons, op weg naar morgen
Dus vind mij,
zie mij,
Als ik even niet meer weet wie ik ben,
mezelf soms niet herken.
Omarm mij zonder oordeel
En fluister zachtjes: “het hoeft niet alleen”
In de echo van de angst
Weet ik dat er liefde was
Iemand hoort ons
Rescue us
In de stilte na de storm
Is er iemand die ons roept
En we fluisteren terug
Rescue us
